Είδη και ποικιλίες

Είναι δέντρο αειθαλές, έχει φύλλα αντίθετα, λογχοειδή, δερματώδη, σκουροπράσινα στην άνω επιφάνεια και αργυρόχρωμα στην κάτω. Τα άνθη της είναι λευκωπά, μονοπέταλα και πολύ μικρά, σχηματίζουν ταξιανθία βότρυος και εμφανίζονται προς το τέλος Μαΐου, ενώ ο καρπός ωριμάζει και συλλέγεται κατά τα τέλη του φθινοπώρου και αρχές του χειμώνα. Ο κορμός της ελιάς είναι οζώδης και καλύπτεται από τεφρόφαιο φλοιό.

Το γένος Olea περιλαμβάνει τα εξής είδη και ποικιλίες:

• Ελαία η αγρία (Olea sylvestris), κοινώς αγρελιά ή αγρελίδι
• Ελαία η ευρωπαϊκή (Olea europaea) ή κοινή, το συνηθέστερα καλλιεργούμενο είδος ανά τον Κόσμο
• Ελαία η αιολόκαρπος (Olea aeolocarpus)
• Ελαία η ηδύκαρπος (Olea nigra dulcis)
• Ελαία η ισπανική (Olea hispanica)
• Ελαία η κρανιόμορφος (Olea craniomorpha), κοινώς σουβλολιά
• Ελαία η εκκρεμής (Olea pendula), κοινώς κρεβατοελιά
• Ελαία η κωνική (Olea conica) κοινώς ελιά σαλωνίτικη
• Ελαία η λευκόκαρπος (Olea leucocarpa)
• Ελαία η μακρόκαρπος (Olea macrocarpa), κοινώς αετονυχολιά
• Ελαία η μικρόκαρπος (Olea microcarpa), κοινώς λιανολιά ή λαδοελιά
• Ελαία η μαστοειδής (Olea mamillaris), κοινώς λιάστρος
• Ελαία η πρώιμος (Olea precox), κοινώς καλοκαιρίδα
• Ελαία η σαλέρνιος (Olea salerniensis), κοινώς γαϊδουρολιά
• Ελαία η στρεπτή (Olea contorta), κοινώς στριφτολιά
• Ελαία η στρόγγυλος (Olea rotunda virida)
• Ελαία η υποστρόγγυλος (Olea subrotunda)
• Ελαία η σφαιρική (Olea sphaerica)
• Ελαία η υπόχλωρος (Olea virida)[3]
• Ελαία η γαλανή (Olea nubrotunda)[4]

Σε μερικές απ' αυτές τις ποικιλίες, με ορθολογική επιλογή, έχει επιτευχθεί μεγαλύτερη απόδοση σε ελαιόλαδο χάρη σε μια αξιόλογη σμίκρυνση του πυρήνα προς όφελος της σάρκας.

Η ποικιλία Γαλανή ή Στρογγυλολιά ή Πρασινολιά ή Στρογγυλοραχάτη ή Μηλολιά είναι ποικιλία που χρησιμοποιείται για την παραγωγή βρώσιμης και ελαιοποιήσιμης ελιάς.[5]

Η ελιά ευδοκιμεί σε κλίματα εύκρατα χωρίς ακρότητες θερμοκρασίας (με μέση ετήσια θερμοκρασία 16οC) και υγρασίας, για αυτό είναι ευρύτατα διαδεδομένη στη μεσογειακή ζώνη (όπως στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Τουρκία, την Αλγερία και αλλού). Ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές του κόσμου, αρκεί η θερμοκρασία να μη κατέρχεται πολύ και για μεγάλα χρονικά διαστήματα κάτω από το μηδέν. Γι' αυτό και ιδιαίτερα κατάλληλες περιοχές για την καλλιέργειά της είναι οι παραθαλάσσιες. Τα δένδρα φυτεύονται σε ευθείες σειρές ή σε ρομβοειδείς διατάξεις. Ανάλογα με την ποικιλία και την ποιότητα του εδάφους η απόσταση μεταξύ των σειρών κυμαίνεται από 7 έως 20 μέτρα. Η περιοχή στην οποία καλλιεργούνται ελαιόδενδρα ονομάζεται "ελαιώνας".

Η Στρογγυλολιά ανήκει στις τοπικές ποικιλίες της Χαλκιδικής και είναι επικρατούσα γηγενής ποικιλία στο Δήμο Σιθωνίας Χαλκιδικής. Καλλιεργείται από τα αρχαία χρόνια στην περιοχή και αποτελεί τη βασική καλλιεργήσιμη ποικιλία στην περιοχή καταλαμβάνοντας 42.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης. Στην περιοχή του Μεταγγιτσίου Χαλκιδικής καλλιεργείται σε ποσοστό 90% των ποικιλιών της περιοχής.[5]